Erica manipuliflora, Ρείκι

Ανήκει στην οικογένεια  Ericaceae

                        Είναι ένας όμορφος αειθαλής θάμνος που τον βρίσκουμε σχεδόν σέ όλη την Ελλάδα. Προτιμά άγονες και βραχώδης περιοχές.

 Στη νότια Ελλάδα κυριαρχεί σε πολλούς φρυγανότοπους.

                               Σε αρκετά σημεία της  Ηπείρου συνυπάρχει με την αδιαπέραστη χαμηλή βλάστηση των βουνών έως  500 μέτρα υψόμετρο, και στη Χαλκιδική  στίς παρυφές των δασών.

Στην  ανατολική Αττική το βρίσκουμε ριζωμένο στα ασβεστολιθικά βράχια  και σέ φρυγανότοπους.

Το ύψος του δεν ξεπερνά συνήθως το ένα μέτρο. Αποτελείται απο τους ξυλώδεις  λεπτούς κορμούς αρκετούς ανα θάμνο και τα λεπτά μικρά γραμμικά πράσινα φύλλα.

                    Το χαρακτηριστικό του θάμνου είναι οτι  απο αρχές φθινοπώρου έως και τον Νοέμβριο κατά περιοχές  ο θάμνος αρχίζει και ανθίζει με εκατοντάδες μικρά κωδωνοειδή ρόδινα άνθη, σε αντίθεση με άλλα φυτά που ανθίζουν την άνοιξη.  Η όψη στίς πλαγιές αλλάζει , στο χρώμα και στίς ευωδιές. Και ο χορός στίς μέλισσες και τα διάφορα άλλα έντομα της εποχής καλά κρατεί.

                            Μετά άλωστε την καλοκαιρινή περίοδο που η άνθηση στα περισσότερα  είδη φυτών δεν υπάρχει για τίς μέλισσες, το ρείκι  είναι σωτήρια λύση. Και το μέλι  που παράγεται  είναι εξαιρετικής ποιότητας.

Μετά την άνθηση ο θάμνος μεταλάσετε χρωματικά. Τα άνθη έχουν είδη γονιμοποιηθεί, και οι μικροί σπόροι στίς κορυφές κάθε ξυλώδους βλαστού μαζί με τους κάλυκες του άνθους παίρνουν ένα καφέ χρώμα. 

Στην υπόλοιπη χρονική διάρκεια ο θάμνος  παραμένει  ως έχει περιμένοντας  την επόμενη άνθηση  και τη διατήρηση του είδους του.

Quercus coccifera, Πουρνάρι

Ανήκει στην οικογένεια  Fagaceae

                                      Είναι το πασίγνωστο πουρνάρι,που υπάρχει σχέδόν σε όλη την Ελλάδα, απο άκρη σε άκρη.

                                    Το όνομα του πουρναριού coccifera προέρχεται από το έντομο Kermococcus  vermillio, που αφήνει αρχές της άνοιξης  στα φύλλα του θάμνου τη φωλιά του, τα οποία παρουσιάζονται σαν κόκκινα εξογκώματα.

                               Ενας  αειθαλής θάμνος με ύψος  και τρία μέτρα, συνήθως μικρότερο ανάλογα τίς συνθήκες που μεγαλώνει.

 Τα φύλλα του είναι πράσινα  και στίς άκρες πολύ  κυματοειδή και αγκαθωτά.

Ο κορμός του είναι ξυλώδεις ,ένα από τα καλύτερα  καύσιμα και ανθεκτικότερα ξύλα.

Οι πληροφορίες λένε οτι μπορεί και υβριδίζεται και φτιάχνει παραπλήσιες  μορφές και διαφορές στα φύλλα συνήθως. 

                         Την άνοιξη  αρχές μαίου απο βαθύ πράσινο χρώμα που έχει ο θάμνος,  αποκτά ένα ανοικτόχρωμα  πράσινο με τα καινούργια βλαστάρια που βγαίνουν, το λεγόμενο ροδάμι.

 Και οι πλαγιές αποκτούν χρώμα και ομορφιά. Μέσα απο τα καινούργια βλαστάρια βγαίνουν τα χαρακτηριστικά άνθη του πουρναριού θυληκά και αρσενικά.

Οι σπόροι βγαίνουν  στα μέσα του φθινοπώρου συνήθως ανα ζεύγη ή ένα στη κορυφή.

                             Και στο επόμενο διάστημα όσα βελανίδια επιζήσουν θα ριζώσουν και θα αναπτυχθούν νέοι βλαστοί και φυτά  στίς αρχές της άνοιξης.

                   Ο θάμνος αυτός  είναι πολύ χρήσιμος στην κτηνοτροφία ,και οι σπόροι για τη διατροφή των χοίρων,αλλά καί άλλων άγριων ζώων. Δεν είναι ευάλωτος γενικώς απο την βόσκηση.

Η  χρησιμότητά του επίσης είναι πολύ μεγάλη ,στίς απόκρημνες πλαγιές, βοηθά στην συγκράτηση των εδαφών, από τη διάβρωση και την αποσάρθρωση.

Χαρακτηριστικό επίσης οτι δεν κινδυνεύει απο τίς πυρκαγιές, και αν καεί  ό θάμνος, νέοι βλαστοί απο τίς βαθιές ρίζες  θα αναπτυχθούν και μετά νέοι  θάμνοι θα ξεπηδήσουν.

Ένα παράδειγμα από την τελευταία φωτιά που έπιασε στο όρος Μερέντα ανατολική Αττική.

                   Σε αρκετές περιοχές μπορούμε να βρούμε και πανύψηλα δένδρα πουρναριού είδος παραπλήσιο, τό  Quercus calliprinos.

Απο ορος Ξηροβουνίου Ευβοίας

                                    Ενα πουρνάρι με πολύ μεγάλο ύψος  γλίτωσε τη φωτιά που έπιασε πρίν  απο αρκετά χρόνια,και έκαψε μεγάλο δάσος  με έλατα στίς δυτικές πλαγιές του Ξηροβουνίου Ευβοίας,στην Ι.Μ Παναγίας του Βροντά. 

Ι.Μ Παναγίας Βροντα  ορος Ξηροβουνίου Ευβοίας

Καμμένο  δάσος απο πανύψηλα δένδρα Quertus στο Ξηροβούνι Ευβοίας

Το πουρνάρι  αυτό θεωρητικά πρέπει να έχει χιλιάδες χρόνια ζωής γιατί απο θάμνος για να γίνει τεράστιο δένδρο φαίνεται απίστευτο, και μεγαλώνει πάρα πολύ δύσκολα. Μία απερισκεψία η αμέλεια ανθρώπινη λοιπόν,ακυρώνει ζωές  και ανάπτυξη χιλιάδων χρόνων.

Pistacia terebinthus, Κοκκορεβυθιά, Πιστακία η Τερέβινθος

Ανήκει στην οικογένεια  Anacardiaceae

                                  Το φυτό αυτό το συναντάμε σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας, είτε ως μορφή  δένδρου, είτε ως μορφή θάμνου.

                             Στην περιοχή  Πόρτο Ράφτη το βρίσκουμε σε άγονες πλαγιές των γύρω λόφων, και σε γκρεμούς κοντά στη θάλασσα. 

 Ως θάμνος το ύψος του φθάνη έως τα δύο μέτρα.

 Συγγενεύει  με τον σχίνο  και τη φιστικιά, και έχει μία χαρακτηριστική μυρουδιά της ρητίνης.

                               Είναι ένα φυλλοβόλο φυτό. Αρχές της άνοιξης  βγαίνουν  νέοι τρυφεροί βλαστοί κοκκινοπράσινου χρώματος και τα χαρακτηριστικά άνθη,  θηλυκά και αρσενικά που εμφανίζονται ωσάν βότρυς. Από τα θηλυκά μόνο προκύπτουν οι καρποί του. Τά άνθη αποτελούνται από μικρά κόκκινα μπαλάκια.

                                      Τα φύλλα του είναι πράσινα κοκκινωπά, και το φθινόπωρο  πορτοκαλί, έως να πέσουν τελείως, και να μείνει μόνο με τους ξυλώδεις βλαστούς τη χειμερινή περίοδο.

                               Τα φύλλα σε κάθε βλαστό δεν είναι ομοιόμορφα ως πρός το σχήμα, έχει μεγάλα και μικρά,γυαλιστερά,και είναι ελλειψοειδή.

Συνήθως στα φύλλα του εμφανίζονται κάποια εξογκώματα  μεγάλα έως και δέκα πόντους τα οποία προκύπτουν απο ένα έντομο που ονoμάζετε  Baizongia Pistaciae, πιθανόν για να εναποθέσουν τα αυγά τους.  

   

                            Την άνοιξη οι τρυφεροί βλαστοί είναι βρώσιμοι και ακόμη νοστιμότατοι είναι οι σκληροί καρποί του όταν πάρουν το βαθύ μπλέ χρώμα.

                             Απο τη ρητίνη της κοκκορεβυθιάς παράγεται η ουσία τερεβενθίνη, το κοινό νέφτι που χρησιμοποιούμαι γενικώς στίς βαφές. Επίσης θεωρείται απο παλιά φαρμακευτικό φυτό και χρησιμοποιείται αρκετά στην φαρμακευτική.
Αξιοσημείωτο είναι η ονομασία Τερέβινθος πόσο παλιά είναι και πόσο διατηρείται τουλάχιστον 2700 χρόνια
''ἔσονται γὰρ ὡς τερέβινθος ἀποβεβληκυῖα τὰ φύλλα καὶ ὡς παράδεισος ὕδωρ μὴ ἔχων'',ΗΣΑΙΑΣ ΚΕΦ 1 ΠΑΡΑΓΡ. 30.

Οι φωτογραφίες είναι απο ανατολική Αττική Πόρτο ράφτη

Phillyrea latifolia , Φυλλίκι

Ανήκει στην οικογένεια  Olleaceae

              

                       Άλλος ένας αειθαλής θάμνος αναπτύσσεται σε ηλιόλουστες πλαγιές της ανατολική  Αττικής περιοχής Πόρτο Ράφτη. Τον βρίσκουμε σε πλαγιές που βλέπουν το Αιγαίο πέλαγος στον λόφο Περατή, αλλά και σε αρκετές περιοχές στίς παρυφές του δάσους Κουβαρά, μεταξύ Πόρτο Ράφτη και Κερατέα.

Το ύψος του θάμνου μπορεί να φθάσει και τα δύο μέτρα,και προτιμά συνήθως άγονες  και βραχώδες τοποθεσίες.

Τα φύλλα του είναι μικρά,πράσινα και οι καρποί του  πράσινοι,σφαιρικοί στην αρχή και όταν ωριμάσουν  παίρνουν χρώμα μαύρο.

Σε κάθε ξύλινο βλαστό τα φύλλα του φύονται σε ζεύγος και αντίθετα, έχουν σχήμα ωοειδή και στη μύτη μυτερά, το μήκος φτάνει απο 2 έως 6 εκατοστά.

                                Τα άνθη έχουν χρώμα πρασινοάσπρα και εμφανίζονται ανα ταξιανθίες και ομάδες μεταξύ βλαστού και φύλλων.

Η ανθοφορία ξεκινά ανάλογα την περιοχή απο το τέλος του χειμώνα πρός την άνοιξη.

Το φυτό αυτό είναι αρκετά ευάλωτο στην υπερβόσκηση όπου συνήθως υπάρχει αρκετή κτηνοτροφία σε περιοχές.

Φύεται έως υψόμετρο 800 μέτρα και το βρίσκουμε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.

                        Ενα παρόμοιο είδος υπάρχη στον λόφο Περατή σε λιγοστές παροικίες αλλά με κόκκινους μικρούς σφαιρικούς καρπούς,πολύ πιθανόν να είναι το Rhamnus alaternus.

Οι φωτογραφίες είναι απο Πόρτο Ράφτη Αττικής

Olea europaea sylvestris

Ανήκει στην οικογένεια   oleaceae

                                Η αγριελιά είναι ένας θάμνος αιωνόβιος, που καλύπτει  μεγάλο μέρος απο τίς βραχώδες πλαγιές που βρίσκονται σε κοντινές τοποθεσίες  στην θάλασσα ,αλλά κυρίως  τη βρίσκουμε στην  νότια Ελλάδα.

                               Στην ανατολική Αττική  υπάρχει σε πληθώρα  και καλύπτει  πλαγιές που είχαν καταστραφή  παλαιότερα απο φωτιές, στους γύρω χαμηλούς λόφους.

  

 Η αγριελιά συνήθως εμφανίζεται σαν θάμνος με τίς παραφυάδες που φυτρώνουν δίπλα του.

                                Το υψος του εξαρτάται απο τη θέση του, στους αέρηδες, και το ξηρό πετρώδης  υπέδαφος. Μπορεί να είναι έρπον ,αλλά και να φθάσει τά  τρία μέτρα.

 Ο θάμνος αυτός είναι ευάλωτος στη υπερβόσκηση , αλλά και στίς δύσκολες συνθήκες που υπάρχουν. Για αυτούς τους λόγους πολλά κλαδιά του είναι ξηρά.  Συνήθως οι νέοι τρυφεροί  πολύκλαδοι βλαστοί του βγαίνουν σε  διευθύνσεις ακανόνιστες.  

                              Τά φύλλα του  είναι μικρά και αντίθετα, ολίγο ωοειδή, και ο μίσχος αρκετά κοντός.Το χρώμα του φύλλου πάνω είναι σκουροπράσινο και απο κάτω αργυρόλευκο.

                        Την άνοιξη  με την άνθηση βγαίνουν πολλά μικρά λευκά άνθη, σαν  ταξιανθία, και όλος ο θάμνος παίρνει μία άλλη όψη. Πολλά έντομα κυκλοφορούν για την γονιμοποίηση του καρπού.

                           Οι καρποί του μικροί και στρογγυλοί στα μέσα του φθινοπώρου πράσινοι στην αρχή και μετά  μελανοί και μαύροι.  Απο αυτούς μπορεί να παραχθεί ένα πολύ εξαιρετικό και φαρμακευτικό λάδι ,άλλωστε από την αρχαιότητα ήταν γνωστή η αξία της ελιάς και αγριελιάς.

                  Ο θάμνος της αγριελιάς  είναι πολύ σημαντικός  και βασικό φυτό σε πολλά οικοσυστήματα και βιότοπους που αναπτύσσονται στη νησιωτική χώρα, σημαντικό επίσης η προστασία αυτών των ειδών και η διατήρησή των, απο πάρα πολλούς κινδύνους,όπως η οικοπεδοποίηση,το άνοιγμα δρόμων οι πυρκαγιές κ.λπ.

Οι φωτογραφίες είναι απο ανατολική Αττική περιοχή Πόρτο Ράφτη.